EMİRDAĞ KARABAĞ TÜRKMENLERİ

EMİRDAĞ KARABAĞ TÜRKMENLERİ

   Kayıtlarda Karabağlu,Karabaği olarak geçen Karabağ oymağı, Boz-ulus’a bağlı olup önce Orta Anadolu’ya, sonra da Barçınlı Kazası Sivri Karkın Köyü’ne yerleştirilmişlerdir.Ancak burasının su ve otlağının yetersiz olması nedeniyle Sivrihisar yöresine gönderilmişlerdir. Burada da eşkıya zulmüne uğradıkları hususunda şikayette bulunmaları üzerine Tavulga (Davulga), Alikan (Alikel) ve Göl-i  Karabaği  ( Bolvadin-Büyük Karabağ Kasabası)  köylerine iskan edilmişlerdir 1540 kayıtlarına göre oymağın bir kolu Aydın,.bir kolu ise İçel Yörüklerine karışmıştır.           
    Karabağ oymağı Karluk Türklerine kadar dayanır. Divan-ı Lügat’it Türk’te Karluk,’’Göçebe Türklerden bir bölük adıdır.Oğuzlardan ayrıdırlar.Oğuzlar gibi Türkmen’dirler.’’biçiminde geçmektedir.Karluk, kar yığını anlamındadır.

    Karlukların üç ana oymağından birisi olan Karabağ, 10. asrın sonlarında bir Türkmen bölgesi olan Mankışlak’tan batıya doğru göçmüşlerdir. Uzun yıllar Erzurum’u yaylak, Musul’u kışlak olarak kullanmışlardır.Eyyubi Devleti’nin kuruluşunda yer almışlardır. Selahattin Eyyubi’nin Karabağ Türkmeni olduğuna dair kuvvetli kanıtlar vardır. 
    Bu devletin yıkılmasından sonra bir kısım Karabağ, Kafkasya-Erran,bir kısmı da Diyarbakır-Musul bölgesine gider.Zamanla Erran bölgesinin adı Karabağ, oymağın adı da Karabağlı olur. Erran bölgesi 16.yüzyılda  Osmanlı toprağına katılır.Bu yüzyıldan sonra Anadolu’ya göçler hızlanır. Karabağ oymağının yöremize iskanı 1540’tan  itibaren başlar.
    Cevat Han’nın Ruslara yenilmesinden sonra da göçler devam etti. 1735`te Nadirşah döneminde İran merkezi hakimiyeti zayıfladı. İran Türkleri, Nadirşah rejiminden ayrılarak 20 hanlık kurdular. Her biri küçük ama özgür birer devletti. Bunlar daha sonra bir araya gelerek Azerbaycan’ı kurmak amacıyla oluşturulmuş hanlıklardı. Bu hanlıkların Osmanlı Devleti ile de sıkı ilişkileri vardı ve Türklüklerinin farkında olan hanlıklardı. Ama Rusya`nın Güney Kafkasya’yı işgali ile bu hanlıkların bir araya gelerek bir Türk Devleti kurmaları engellendi. Hanlıkların on’u İran`ın içinde kaldı. On’u Rusya`nın eline geçti. Ruslarla ilk karşılaşan Gence Hakimi ( Hanı) Cevat Han olmuştur. Kaçar neslinden de olan Cevat Han`ın İran tahtına oturma şansı da vardı. Fakat o, bağımsız Gence, bağımsız Azerbaycan için ölmeyi tercih etti.
Cevat Han, 30 bin kişilik Rus ordusuna karşı Gence`yi bir avuç silahlı kuvveti ile savundu. Rus ordusunun aylarca süren tecridine rağmen Gence`yi terk etmeyen Cevat Han, bu kararlılığını Rus Komutanı Sifyanov`a gönderdiği haberde şöyle ifade ediyordu: ‘’Gence şehrinin anahtarlarını size vermektense ölmeyi tercih ederim. Gence`yi almak için hem benim cesedimin hem oğullarımın cesetleri üzerinden geçmeniz gerekir.’’ Aynı Cevat Han, Gürcü Çarı’na gönderdiği haberde ise adeta bugünleri görerek şöyle diyordu:  ‘’Kafkaslara Rus ordusunu çağırmakla yanlış yaptınız. Sizler 200 yıl geçse bile Rusları Kafkaslardan çıkaramayacaksınız’’ Cevat Han, Gence`de kendisi ile savaşan general Sifyanov`a savaş meydanında şöyle sesleniyordu: ‘’Seni buraya ecelin getirdi.’` Cevat Han, Rus General`in eceli olamadıysa da , aynı Rus generalinin eceli Bakü Hanı Hüseyin Kuluhan`ın elinden olacaktı.
   Cevat Han ve oğullarının şehit olmasından yaklaşık 114 sene sonra özgür Azerbaycan`ın  bayrağı ilk önce Gence`de dalgalandı. Ve ilk başkent Cevat Han`ın Gence’si oldu. Bugün bağımsız Azerbaycan`ın Gence`de dalgalanan ilk özgürlük bayrağı yıllardır dalgalanmaya devam ediyor.
   Böylece yöremizde üç yerleşim merkezinde Karabağ Türkmeni yaşamaktadır: 
         1-Tavulga(Davulga)   : 
   Davulga.başa geçirilen zırh.miğfer,dağ çileği anlamındadır.   Davulga, gülgillerden çiçekleri beyaz ya da açık pembe olan ılıman iklim seven, küçük bir ağaçtır. Ağacının ince gövdesi kahverenginin kırmızıya çalan bir tür çeşidi rengindedir ve dış yüzeyi pürüzsüzdür. Ana gövdenin dibinden birçok yan gövde çıkar. Dağlık alanların tepelere yakın yerlerinde yetişir.
         Balı pek makbuldür. Yöremizdeki on civarında olan Karabağ köyleri Davulga’dan bölünmedir.
           2-Alikan (Alikel) :
    Alikan ayrı bir Türkmen oymağı olup Beşiri-Batman bölgesinde yoğundurlar.Karabağ oymağının bir kısmı bu köye iskan edilmiştir.

          3-Göl-i Karabağ :
    Bolvadin Büyük Karabağ kasabası merkez olup Sultandağı-Yeni Karabağ ile Bolvadin-Orta Karabağ köyü buradan bölünmedir.
 
 
 Karabağlu/Karabaği
 
   Asıl Bozulus’a dahil aşiretlerden olan Karabağlu, 1540 tarihinde 6 hane ve 1 mücerred nüfusa sahip idi. II. Selim dönemine ait tahrirde adına tesadüf edilmemekle beraber, Bozulus’un Orta Anadolu’ya yaptığı muhacerete katılmış ve Aydın sakini Bozulus içinde yerini almıştır. Aşiretlerin dağılması esnasında Karabağlu aşiretinin bir kolu da İçel Yörükleri arasına karışmıştır. Karabağlı aşireti Karahisar-ı Sahib sancağında Barçınlu kazasına tabi Sivri Karkın köyüne yerleştirilmişse de burasının otu ve suyu olmadığı için yine aynı kazada Sivrihisar yakınlarındaki Candan Köprüsü, Ali Tan,Zabdalı, Ömer Hacı ve Mastar köylerine yerleştirilmiş; bu defa eşkıya zulmüne uğradıkları hususunda şikayet etmeleri üzerine Tavulka, Alikan ve Göl-i Karabaği köylerine iskan olunmuşlardır.
 
 
DEVLET ARŞİVİNDE KARABAĞ OYMAĞI KAYITLARI
 
1848 
Karahisar-ı Sahib sancağına tabi Emirdağı’nda meskun Bozulus aşiretinden Davulga karyesi müdürü İlhan oğlu Ali Efendi’nin hilaf-ı rıza hareketine binaen tedibine karar verilmiştir
 
1853 
Emirdağı’nda Bozulus aşiretinden Davulga karyesi sakini Servinaz Hatun’un katili Mehmed, refiki Yunus oğlu Hasan, Kör İsmail ve Aydınlıoğlu Osman ile veresenin muhakemelerine dair Hüdavendigar valisinin resmi yazısı gönderilmiştir.
 
1853 
Emirdağı’nda meskun Bozulus Aşireti’nden Servinaz Hatun’un katili Mehmed Tersane-i Amire’de kürek cezasına çarptırılmıştır.
 
 1861 
Karahisar-ı Sahib’e bağlı Emirdağı kazasında meskun Karabağı aşireti Müdürü İsa Beyin azliyle yerine vekaleten tayin edilmiş olan Şeyhlü Müdürü Hacı Ahmed Ağa’nın Muslucalu Aşireti Müdürü Mustafa Ağanın azliyle yerine vekaleten tayin edilmiş olan Pınarhisar Müdürü Ömer Efendi’nin, Davulga Aşireti Müdürü Hacı Bey’in azliyle yerine vekaleten tayin edilmiş olan Bekir Ağacın, Hanbarcın Müdürü Halil Ağa’nın azliyle yerine vekaleten tayin edilmiş olan Eşref Ağa’nın, Roma(?) Müdürü Ahmed Ağa’nın azliyle yerine vekaleten tayin edilmiş olan Mustafa Ağa’nın ve Baklan Müdürü Mustafa Hasan Beyin azliyle yerine vekaleten tayin edilmiş olan Abdülmennan Efendinin asaletleri icra olunmuştur.

 
1862 
Karahisar-ı Sahib’e iskan edilmek üzere gönderilen muhacirlerin misafir olarak Emirdağı’nda bulunan Davulga aşiretinde kaldıklarına dair rapor gönderilmiştir
.
1863 
Karahisar-ı Sahib’de Emirdağı’nda Karabağ aşiretinden eşkıya Arab oğlu Deli Mehmed ve kardeşi Cafer ve Elekoğlu Ahmed ve Bekmezcioğlu Körsarı cezalandırılmışlardır.
 
1863 
Karahisar-ı Sahib Sancağı dahilinde kain Emirdağı’nda meskûn Gölkarabağı aşireti Müdürü Hamdı Efendi’nin istifasına mebni vekaleten tayin olunan Ali Efendi’nin asalet yetkisi istenmiştir.
 
1863 
Karahisar-ı Sahib Sancağı Emirdağı kazasında Karabağ aşiretinden ve eşkıyadan Bursa ile Kütahya arasında Yeşildağ’da Süvari Nizamiye Birinci Alayı Eczacısı Avadis ile Kütahyalı tüccar ve diğer yolcuların emval ve eşyasını gasp etmiş olan Deli Mehmed’in kardeşi Cafer ile oğlu Ahmed, Kör Sarı Ahmed ve Haco hakkında bazı ifadata dair Karahisr-ı Sahib Meclisi mazbata hazırlamıştır
 
1864
Karahisar-ı Sahib’in Emirdağ kazasında Karabağı Aşireti sabık Müdürü Hamdi Efendinin kayırılması ile ilgili rapor hazırlanmıştır
 
26/12/1951 
Emirdağ ilçesinin Davulga bucağı merkezi ile Bademli köyünde doludan zarar gören 313 mükellefin 1951 yılı arazi vergisi kararı terkin edilmiştir.
 
 
7/5/1954 
Afyon’un Emirdağ ilçesine bağlı Davulga nahiye merkezinde belediye kurulmuştur.
 
   Karahisar sancağı Emirdağı kazasına bağlı Karabağı, Davulga ve Alikan köylerindeki Bozulus-ı Türkman aşiretinden tahsil olunan varidat belgesi (Gömlek no:5956/Fon kodu:K.K.d).