Türkiye Avrupa Birliği parası Euro’ya geçecek mi?

Bruxelles Korner 

Zehra Ozer 

Avrupa Birliği (AB)  ile 17. faslın açılmasının ardından Türkiye ‘Euro’ya geçişe’ uzanan yola adım attı. Yeni ev ödevleri arasında Maastricht kriterlerine uyum ve Merkez’in mali bağımsızlığı bulunuyor. Türkiye hızla büyüyen ekonomisi ile 2 yıl içinde EURO'ya geçmeyi planlıyor.

 Türkiye'nin Maastricht kriterlerinin sağlaması için 2 büyük engeli var, enflasyon ve faiz oranı. Maastricht kriterlerinden kamu açığı ve kamu borçları kriterini karşılayan Türkiye, fiyat istikrarı (enflasyon) ve faiz oranı kriterlerini ise karşılayamıyor. Fiyat istikrarı kriteri için enflasyonun yüzde 1.5-2.0 düzeyine, faiz kriteri için ise uzun dönemli faizlerin yüzde 3.5 düzeyine gelmesi gerekiyor.

KAMU AÇIĞI: Üye ülkelerin bütçe açıklarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranı yüzde 3’ü geçmemeli. Türkiye’de bu oran, 2009 yılı hariç 2005 yılından beri yüzde -0.2 ile yüzde 2.9 arasında seyrettiği için, kriteri rahatlıkla karşılıyor.

KAMU BORÇLARI: Kamu borç stokunun GSYH’ye oranı yüzde 60’ı geçmemeli. 2015’in ikinci çeyreği itibarıyla AB tanımlı genel yönetim borç stoku GSYH’nın yüzde 33.7 seviyesinde bulunduğu için Türkiye bu kriterde de rahat.

BU İKİ KRİTERDE YOL UZUN

FİYAT İSTİKRARI: Yıllık ortalama enflasyon oranı, en iyi performansa sahip üç ülkenin yıllık enflasyon oranları ortalamasını 1.5 puandan fazla geçmemeli. Bu oran ekim ayı itibarıyla Estonya, İrlanda, Finlandiya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerde yüzde 0.0-0.2 düzeylerinde olduğu için Türkiye’de de yıllık ortalama enflasyonun yüzde 1.5- 2 düzeyine çekilmesi gerekiyor. Türkiye’de kasım ayı itibarıyla yıllık ortalama enflasyon yüzde 8.1 olarak gerçekleşti.

FAİZ ORANI: Üye ülkelerde uygulanan uzun vadeli faiz oranları, 12 aylık dönem itibarıyla en iyi performansa sahip 3 ülkenin faiz oranını 2 puandan fazla aşmamalı. Ancak toplam 28 AB üyesinin ortalaması yüzde 2.21 olmakla birlikte mevcut AB üyelerinin birçoğu bu kriteri karşılayamıyor. Geçen sene söz konusu faiz oranı Yunanistan’da yüzde 6.93, Güney Kıbrıs’ta yüzde 6.00, Macaristan’da yüzde 4.81, Romanya’da yüzde 4.49 seviyesinde oldu.

Maastricht Kriterleri tam olarak nedir?  

Maastricht kriterleri, ilgili ülkenin AB’ye üye olabilmesi için sağlaması gereken kriterlerdir. Bu kriterlere göre:

1- AB'ye üye olan ve enflasyon oranı en düşük olan üç ülkenin enflasyon ortalaması ile ilgili ülke enflasyon oranı arasındaki fark 1,5 puandan fazla olmamalıdır.(Türkiye bu kriteri sağlamıyor.)

2- İlgili ülkenin devlet borçlarının GSYH’sine oranı %60’ı geçmemelidir.(Türkiye bu kriteri sağlıyor.)

3- İlgili ülkenin bütçe açığının GSYH’sine oranı %3’ü geçmemelidir.(Türkiye bu kriteri sağlıyor.)

4- AB'ye üye olan ve faiz oranı en düşük olan üç ülkenin faiz ortalaması ile ilgili ülke faiz oranı arasındaki fark 2 puandan fazla olmamaldır.(Türkiye bu kriteri sağlamıyor.)

5- Son iki yıl itibariyle üye ülke parası diğer üye ülke parası karşısında devalüe edilmiş olmamalıdır.(Türkiye bu kriteri sağlıyor.)

Türkiye’nin Euro’ya geçmesi ise biraz daha karmaşık bir süreç. AB’nin Türkiye’yi üyeliğe resmi olarak kabul etmesinden sonra, Euro’ya geçiş yapılabilmesi için üye ülke içinde referandum yapılması gerekiyor. Referandumda halkın çoğunluğu Euro‘ya evet derse milli para yerini AB para birimi olan Euro‘ya bırakıyor.

VİZELER EKİM 2016’DA KALKACAK

Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ile AB Bakanı ve Başmüzakereci Volkan Bozkır, Ekonomik ve Parasal Politika başlıklı 17. faslın açılacağı hükümetler arası konferansa katılmak için bulundukları Brüksel’de ortak basın toplantısı düzenledi. Bozkır, sözlerini şöyle sürdürdü: “Kartların yeniden dağıtılmasıyla önemli boyutlara varılan süreçte Türk vatandaşlarını yakından ilgilendiren, uzun çabalar sonunda başarabileceğimiz vizenin kaldırılmasına dair çalışmalar da süratle ilerliyor. İnşallah gelecek sene ekim ayında vizeler kalkacak ve Türkiye vatandaşları vizesiz olarak Schengen bölgesine girme imkanına sahip olacak. Biz kendimize güveniyoruz. Türkiye’nin çok fazla eksiği yok,” dedi Bakan Şimşek.